20. yüzyılın son çeyreğinde büyük bir hızla gelişmeye başlayan bilişim ve telekomünikasyon teknolojisi sayesinde iletişime olanak sağlayan farklı araçlar hayatımıza girmiş ve çoğu insan artık bu yolla iletişim kurmaya başlamıştır. 1980 ve 1990’larda sadece radyo ve televizyonlar sayesinde bilgi edinen 80 kuşağı, 90’lı yılların ortalarından itibaren yeni teknolojik araç ve imkânlarla tanışıp düşüncelerini daha geniş alana ve daha etkili bir şekilde yayma fırsatı bulmuştur.
Hayatımıza radyo ile giren ikincil iletişim sistemi bugün hayal edilemeyecek boyuta ulaşmıştır. 1980 ve 90’lı yıllarda insanların en fazla rağbet ettiği iletişim araçları olan radyo, televizyon ve telefon günümüzde tahtını internete devretmiş ve ikinci plana itilmiştir. 90’lı yılların orta ve sonlarına doğru internet ile tanışan 80 kuşağı çılgınlar gibi bilgisayara merak sardı. Aklı bir karış havada gezen çoğu insanın chat furyasıyla başı dönerken, kimi bilinçli kişiler internetin sadece chat amacıyla kurulmadığının ve karşılarında dünyaya açılmak ve yeni bilgiler edinmek için büyük bir fırsat olduğunun gayet farkındaydılar.
İşte bu kişilerden birisi de 1980 ve 90’larda çocukluğunu yaşamış olan 21 Aralık 1976 Eskişehir doğumlu Sedat Kapanoğlu idi. Sedat Kapanoğlu’nu büyüdüğü kuşağın ortalama bireylerinden ayıran belki de en önemli özellik Türkiye’ye “Ekşi Sözlük” terminolojisini sokmasıdır. Sözlükte “ssg” rumuzunu (nickname-nick) kullanan Sedat Kapanoğlu’nun nickinin anlamı söylentilere göre “Sedat software group” sözünün kısaltılmışıdır.
Türkiye’de üniversite sınavını kazanamamış, girdiği özel üniversiteyi ise devamsızlıktan dolayı bitirememiş olan Ekşi Sözlük kurucusu Sedat Kapanoğlu 15 Şubat 1999 yılında sourtimes.org sitesinin bir parçası olarak Ekşi Sözlük’ü yayın hayatına geçirmiştir. Site çoğu insanın bilgi ve yorum almakta öncelikli başvurduğu internet sitelerinden biridir. Kuruluş amacı bilgi edinmek ve eğlenmek olan site yıllar içinde ciddi bir siyasal platform ve sözlüğün önemli yazarları ciddi kanaat önderleri haline gelmiştir.
Doğru bilginin ne olduğu tartışmasını tekrar gündeme getiren Ekşi Sözlük aslında günümüzde çoğu insanın içinde bulunmak istediği bir platform. Her yıl yeni bir nesil olarak yazar alan Ekşi Sözlük ilk 3 neslin temsil ettiği elit üst-orta sınıf imajını 6. neslin alımıyla bir nebze olsun aşabilmiş ve halka daha çok hitap etmeye başlamıştır. Siyasi ve sosyolojik olarak insanlara yön veren site zamanımızda birçok şöhretli insanın reklam için temasa geçtiği bir popüler kültür aracına dönüşmüş bulunmaktadır. Haftalık dergisinin 2003 ilk baharında "...yüzü olmayan insanların istediği hedefe serbest atış yaptığı bir hakaret yuvası!..." diye tanımlaması, sözlüğün ulaştığı popülarite düşünülürse “reklamın iyisi kötüsü olmaz” sözünün gerçekliğini bir kez daha hatırlatmıştır bize.
Önceleri “televizyonda ne kadar görülürsen o kadar şöhret olursun” sözü, Ekşi Sözlük vasıtasıyla “Ekşi Sözlük’te hakkında ne kadar entry varsa o kadar ünlüsün” sözüne dönmüş durumda. Ekşi Sözlük yazar alımı ise sözlükçüler için ayrı bir heyecan olarak karşılanıyor. Yazar olmak için ilk önce tüm kişisel bilgilerinizin doğruluğu gerekmekte. Sonra çaylak olarak sözlük hayatına ilk adımınızı atıyorsunuz. On adet çaylak entryrisinden sonra ssg’nin görevlendirdiği sözlük moderatörleri tarafından yazdıklarınızın sözlük formatına uygun olup olmadığı kontrol ediliyor. Uygun görüldüğü takdirde artık siz de bir Ekşi Sözlük yazarısınız.
Yazarlıktan sonra yeterli kapasitede sözlük formatına hakim olduğunuz fark edildiğinde gammaz yazar statüsüne çıkarılıyorsunuz. Yazarların sözlük içindeki statüsüne göre isimleri var. Ssg kendisini birinci nesil hayvan olarak tanımlıyor. Ayrıca 64 bit moderatör, ekşi butoncu başı, moderatör suser, ekşi yazar, azimli yazar ve ekşi azimli yazar olarak çeşitli yazar statüleri bulunuyor. Hukuki bir sorun çıkmasın diye sözlük yönetimi praetor ismi verdikleri kişilere entrylerin yasallığını kontrol ettiriyor.
An itibariyle sayısı 150 bini bulan Ekşi Sözlük yazarları kendi aralarında zirveler yapıyor ve gruplar oluşturuyorlar. Ekşi Sözlük için zirve; yazarların yüz yüze tanıştıkları, konuştukları kimi zaman topluca tiyatroya, sinemaya, halı saha maçlarına gittikleri veya eğlenme amaçlı bir mekânda bir araya gelmelerine deniyor.
Gençler arasında sözlük trendinin yükselmesi yeni sözlüklerin açılmasına yol açtı. Ekşi sözlük haricinde en sık okunan sözlükler arasında Private Sözlük, Uludağ Sözlük ve İTÜ Sözlük var. 2005 ve 2006 yıllarında amiyane tabirle mantar gibi çoğalan sözlüklerin çoğu kavgalar ve kurucularının yeterli açılımı yapamaması yüzünden zamanla popülaritesini yitirmiş bir nevi aile sözlüğü olmuştur.
Çıktığı yıllarda Ekşi Sözlük’ün ciddi bir rakibi olacakken veya en azından Ekşi Sözlük’e en iyi alternatif olacakken bu imtiyazı kullanamayan sözlüklerin başında Private Sözlük bulunuyor. Kapak Sözlük de bunlardan biri. Çoğu kült yazarını kişisel sebeplerle silen veya kendinden uzaklaştıran Private Sözlük, yayın hayatına eskisi kadar popüler olmasa da devam ediyor.
Bunun yanı sıra sözlükler arasında zaman zaman rekabetin getirdiği hack savaşları yaşanıyor. Türkiye’de Ekşi Sözlük’ten sonra kurulmuş olan Uludağ Sözlük, İTÜ Sözlük, Birebir.net, Nedir.net, Lafmacun.org, Nacizane Bilgi, ODTÜ Sözlük gibi bir çok sözlük sitesi var. Gençler arasında artık bir sosyal statü belirtisi olan Ekşi Sözlük, zaman zaman kişisel saldırıların ve dezenformasyona dayalı yalan-yanlış bilginin üretim merkezi konumuna düşse de günümüz popüler kültür dünyasının vazgeçilmez bir unsuru.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder